ماموریت در خرمشهر

از زبان دوست و دشمن

- نام فیلم : هفت قصه؛ ایستگاه آخر- کارگران : مهدی شامحمدی- سال تولید : 1388- مدت : 45 دقیقه- ژانر: مستند جنگی .

صدام گفته بود اگر ایرانی ها بتوانند خرمشهر را پس بگیرند خودم کلید بصره را به آن ها تقدیم می کنم. ایستگاه آخر که آخرین قصه مجموعه هفت قصه است، به شرح عملیات بیت المقدس و فعالیت های نیروهای نظامی ایران می پردازد و نشان می دهد که این ادعای صدام چقدر گزاف بوده است.

فیلم پرونده عملیات بیت المقدس است و در همان زمان اندکی که در اختیار دارد با بخش های متنوعی چون گفت و گو با احمد غلامی، استفاده از مصاحبه های قدیمی و عکس و مهم تر از همه یک ویدئوگرافی مفصل از نقطه شکل گیری ایده عملیات بیت المقدس آغاز می کند و تا عقب نشینی عراق از خاک ایران جلو می رود و با مجازات فرماندهان شکست خورده عراق قصه را به پایان می رساند، دادن اطلاعات واضح در مورد یک عملیات پیچیده جنگی، طوری که همه فهم و در عین حال جذاب باشد، کار دقیق و ظریفی است؛ ایستگاه آخر ماحصل همین دقت و ظرافت است.

- نام فیلم : روز سوم - کارگردان : حسین لطیفی- سال تولید : 1385- مدت 90دقیقه- ژانر : درام جنگی .

این فیلم در سینمای جنگ ما می تواند به عنوان روایتی متفاوت از مقاومت خرمشهر به حساب بیاید، روز سوم در ایامی که تب ارائه چهره خاکستری از دشمن (ژانر «عراقی خوب») ناگهان در میان جنگی سازان ما فراگیر شده بود ساخته شد و داستانش را بر بستر یک ملودرام عاشقانه میان دو قطب درگیر یک جنگ خونین بنا کرد. در یک سوی این ملودرام، دختری ایرانی است و سوی دیگر، مردی عراقی که در کشاکش معروف عشق و وظیفه گرفتار می شود و در نهایت هر دو به نوعی قربانیان جنگند. معرفی فیلم به عنوان بهترین فیلم جشنواره 25 فجر و اهدای سیمرغ بهترین کارگردانی به این فیلم دور از انتظار بود و بحث هایی را دامن زد؛ از جمله اینکه کل فرایند تولید در کمتر از یک ماه انجام شده بود و نشانه های این شتاب زدگی در پرداخت سینمایی فیلم آشکار بود. علاوه بر این، بر خلاف دیگر فیلم های تولید شده با مضمون مشابه، تعدادی ایراد تاریخی نیز به این فیلم وارد شد.

- نام فیلم : شب بیست و هفتم- کارگران : رضا جعفری- سال تولید : 1386- مدت 45دقیقه- ژانر : مستند.

شب بیست وهفتم یکی از مستندهای گروه تلویزیونی روایت فتح است. راوی شب بیست وهفتم حسین همدانی است، او از داستان عملیات فتح المبین آغاز می کند. شخصیت اصلی روایت او حسن باقری است؛ مسوول شناسایی عملیات. همدانی اطلاعات کامل در مورد روند عملیات فتح المبین ارائه می دهد.

او بیش از اینکه از نقش خودش در عملیات صحبت کند از حسن باقری می گوید. دوربین با او به جاده آبادان و خرمشهر می رود و او داستان عقب نشینی عراق از وجب به وجب جاده را تعریف می کند. این مستند از چند گام پیش از عملیات آزادسازی خرمشهر را بررسی می کند و در واقع زمینه هایی را که واقعه آزادسازی خرمشهر را فراهم کردند معرفی می کند. فیلم های آرشیوی که رضا جعفری در این مستند گرد هم آورده بی نظیر هستند.

- نام کتاب: اشغال، تصویر سیزدهم- نویسنده: محمدرضا ابوالحسنی- ناشر: روایت فتح- سال نشر:1383.

اشغال تصویر سیزدهم دومین کتاب از مجموعه روایت نزدیک است. قرار است نویسندگان این مجموعه چند قدم به وقایعی که در جنگ اتفاق افتاده نزدیک تر شوند، آنها را با دقت بیشتری ببینند و روایت ملموس تری به دست بدهند. نویسنده اشغال تصویر سیزدهم این هدف را با پی گیری قدم به قدم خاطرات سید صالح موسوی محقق کرده است. شاید اسم سید صالح موسوی کم تر از محمد جهان آرا و باقی رزمندگانی که کلید فتح خرمشهر در دست هایشان بود به گوش خورده باشد ول با خواندن این کتاب اسم او نیز هم ردیف آنان در خاطر خواننده قرار می گیرد.

کتاب، روایت مقاومت 45 روزه خرمشهر در دوره اشغال است. وقایع وقتی از زبان شاهدان عینی و کسانی که از نزدیک درگیر ماجرا بوده اند، روایت می شود، ناشنیده ها و جزییات کم تر دیده شده ای درباره شان بازگو می شود که بسیار جذاب است و روایت اشغال تصویر سیزدهم به نحو مطلوبی این خصلت را دارد.

همپای صاعقه کتاب یکم از مجموعه مستند مفصلی است در مورد سال های جنگ بین عراق و ایران، عنوان کلی این مجموعه حماسه 27 است. عدد بیست و هفت در عنوان مجموعه اشارتی است به لشکر 27 محمد رسول الله. فصل نهم، دهم و یازدهم همپای صاعقه به طور خاص در مورد اشغال خرمشهر و پی ریزی عملیات بیت المقدس و در نهایت آزاد سازی خرمشهر است. با اینکه حجم کتاب زیاد است و روایتش یک دست نیست، اما مستندات دست اول و جزییات مفصلی که در آن گنجانده اند، آن را از هر کتاب دیگری در این زمینه متمایز می کند.

- نام کتاب: خرمشهر در آتش- نویسنده: رضا الصبری- ناشر: دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری- سال نشر: 1375.

رضا الصبری از سال 1981، دو سال پیش از عملیات آزاد سازی خرمشهر، از افسران اطلاعات و استخبارات نظامی ارتش عراق بوده است. او به واسطه مسئولیتش از جنوب تا شمال جبهه جنگ ایران و عراق را زیر پا گذاشته و اتفاقات مختلفی را به چشم دیده است. در فاصله شکست حصر آبادان تا آزاد سازی خرمشهر همراه فرماندهان مهم عراقی مثل ماهر عبدالرشید و مضرالخزرجی بوده و آخرین تغییرات و اخبار مناطق جنگی ( در هر دو جبهه) را به آنها و سایر فرماندهان ارتش عراق گزارش می داده بنابر این اطلاعات دقیقی در مورد نحوه تصمیم گیری و نقشه های عملیات عراق علیه ایران داشته است، اطلاعاتی که بخشی از آنها را لا به لای خاطراتش در این کتاب با مخاطبانش بازگو می کند. الصبری روایتش را با گزارشی از وحشی گری های نظامیان عراقی هنگام اشغال خرمشهر را آغاز می کند و بعد از یک پایان بندی رمانتیک آن را به چگونگی عقب نشینی ارتش کشور مطبوعش از خرمشهر و شکستشان در عملیات بیت المقدس پیوند می زند.

- نام کتاب: مأموریت در خرمشهر- نویسنده: صبار فلاح اللامی- ناشر: دفترادبیات و هنر مقاومت- سال نشر: 1376.

این کتاب تابلوی کاملی است از سیاست های رژیم بعث عراق در جنگ با ایران. اللامی از روزهای پیش از شروع هجوم عراق به ایران آغاز می کند. او در مقدمه کتابش نوشته است که صفحه به صفحه کتاب را با ترس و وحشت نوشته؛ هم به خاطر نقشی که خودش به عنوان یک فرمانده جنگی داشته و به سهم خودش حوادثی را رقم زده است و هم به خاطر ترسش از رژیم بعث. روایت او با اینکه بی طرفانه و تا حدودی صادقانه است، بوی تأسف می دهد، تأسف از اشتباهاتی که ارتش کشورش در جنگ مرتکب شد و مهم ترین شکستشان، یعنی عقب نشینی از خرمشهر را برایشان رقم زد.

خردنامه

تنظیم برای تبیان :

بخش هنر مردان خدا - سیفی