تبیان، دستیار زندگی
به طور کلی گیاهان گیاهان به طور مستقیم و غیر مستقیم در زندگی انسان ها، مؤثر هستند. مثلاً با خوردن میوه ها از آن ها تغذیه می کنیم و یا از گوشت برخی از حیوان ها که از گیاهان تغذیه می کنند، استفاده می کنند....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کارخانه برگ

دید کلی

به طور کلی گیاهان گیاهان به طور مستقیم و غیر مستقیم در زندگی انسان ها، مؤثر هستند. مثلاً با خوردن میوه ها از آن ها تغذیه می کنیم و یا از گوشت برخی از حیوان ها که از گیاهان تغذیه می کنند، استفاده می کنند.

انرژی خورشید تاثیر بسیار زیادی بر زندگی روی کره زمین دارد. از این انرژی، در فتوسنتز که تنها فرایند مهم بیولوژیکی است، استفاده می شود.

تعریف فتوسنتز

تمام موجودات زنده از خورشید انرژی می گیرند، اما در میان موجودات زنده فقط گیاهان سبز می‌تواند به صورت مستقیم این انرژی را به کار گیرند و به کمک مواد اولیه ساده ای ، نظیر دی اکسید کربن ، آب و آمونیاک ترکیبات یاخته ای به وجود آورند. این فرایند نور ساخت یا فتوسنتز نامیده می شود.

کاربرگ

کارخانه برگ

برگ های گیاه، کارخانه های حیرت آوری هستند. آن ها به صورت خاصی با انجام بسیاری از عملکردهای گیاه سازگاری یافته اند. مهم ترین این عملکردها، فرایند غذاسازی(فتوسنتز)است. برای انجام این فرایند، برگ باید یک منطقه خوب داشته باشد. این دستگاه، به آب و مواد معدنی اجازه عبور به سمت برگ و به غذا اجازه حرکت به محل مورد نیاز را می دهد.

برگ ها سرعت دستگاه انتقال دهنده را کنترل کرده و آب از دست رفته را جبران می کنند. برگ ها به کنترل دما در گیاه نیز کمک می کنند.

اگر بخواهیم به طور دقیق تر بیان کنیم؛ گیاهان به چند چیز نیاز دارند تا غذایشان را بسازند که عبارتند از:

کلروفیل که یک رنگدانه سبز است و در برگ های گیاهانپیدا می شود.

نور طبیعی خورشید و یا نور مصنوعی، مثل نوری که که از لامپ می آید.

دی اکسید کربن که در هوا یافت می شود، این گاز در بازدم انسان ها وجود دارد.

آب که از طریق ریشه ها جمع آوری می شود.

مواد مغذی و معدنی که از خاک توسط ریشه گیاهان به گیاهان می رسد.

گیاهان غذای خود را در برگ هایشان می سازند. برگ ها رنگدانه ای  به نام کلروفیل دارند که باعث سبزی گیاهان می شود  در گیاهان  کلروفیل با وجود تمام مواد مورد نیاز برای تهیه غذا، غذای گیاهان را آماده می کنند.

به شکل زیر خوب دقت کنید:

کارخانه برگ

1- سلول های بافت پارانشیم، بیشترین مقدار کلروپلاست را دارند. بنابراین فتوسنتز در این محل انجام می شود. کلروپلاست ها می توانند در سلول پخش شده یا برای جذب بیشتر یا کم تر نور خورشید، به طور خطی ردیف شوند.

2- لایه اپیدرمی

3- کتویکول لایه مومی و غیر قابل نفوذی است که ازافزایش تعرق جلوگیری می کند.

4- سلول های آوند آبکش و چوبی مجراهایی را می سازند که به ترتیب شیره پرونده (غذای آماده) و شیره خام (آب و مواد معدنی) را عبور می دهند. این سلول ها، شیره پرورده را از برگ به همه جای گیاه و شیره خام را از ریشه به برگ انتقال می دهند.

کارخانه برگ

5- آوند چوبی

6- سلول های مزوفیل (میان برگ) از بافت پارانشیمی درست شده که دارای کلروپلاست بوده و ماده غذایی در آن ها ساخته می شود. این برای آن که فضای کافی بین آن ها وجود داشته و هوا به راحتی در بین آن ها جریان یابد، به صورت نامنظم کنار هم قرار گرفته اند.

این وضعیت به ورود کربن دی اکسید و خروج اکسیژن کمک می کند.

7- سلول های نگهبان روزنه اندازه روزنه ها را در برگ کنترل می کنند. به این ترتیب مقدار تعرق تنظیم می شود.

8- لایه اپیدرم برای عبور نور و رسیدن آن به کلروپلاست قابلیت ویژه انتقال را داراست.

درمورد مسائل زیر فکر کنید:

1- اکثر برگ ها، روزنه هایی در سطح زیرین خود دارند. فایده آن ها چیست؟

2- در اکثر برگ ها، کلروپلاست بیشتر در نیمه بالایی آن یافت می شود، علت چیست؟

3- سلول های پارانشیم، استوانه ای شکل هستند. این بدان معناست که فضای بیشتری میان آن ها وجود دارد. داشتن این فضاهای بین سلولی، چه مزیتی در بر دارد؟

4- انتظار دارید چه ویژگی های اختصاصی در اندام های گیاهانی که در مناطق خیلی خشک زندگی می کنند، وجود داشته باشد؟

5- انتظار دارید چه تفاوت هایی میان گیاهانی که برگ هایشان یه طور عمودی رشد می کنند با سایر گیاهان وجود داشته باشد؟

مکانیزم عمل فتوسنتز

حدود 2 درصد از نور خورشید که بر گیاه می تابد، به انرژی شیمیایی تبدیل می شود. هنگامی که نور بر گیاه می تابد، بیشترین مقادیر انرژی توسط دانه های کوچکی مرسوم به کلروپلاست (Chloroplast) جذب می شود. کلروفیل ها، انرژی نورانی را به انرژی شیمیایی تبدیل می کنند و این تبدیل انرژی طی فرایند فوتولیز (Photolysis) تجزیه شیمیایی بر اثر تابش) ، که در آن آب به کمک نور خورشید تجزیه وآدنوزین تری فسفات فعال می شود، صورت می گیرد.

کارخانه برگ

این فرایند، به نوبه خود به عمل تثبیت دی اکسید کربن (ممانعت از حالت فرار یا جامد شدن دی اکسید کربن) انرژی می دهد و تشکیل مولکول های قندو نشاسته را مقدور می کند. از تجزیه آب به هیدروژن آزاد، در جو اولیه زمین وجود نداشت، بنابراین، کل دستگاه تنفسی ما به طور کامل تابع این بود که بر اثر عمل نور ساخت روی زمین و در دریا، چه چیزی تولید می شود. در مرحله بعدی فتوسنتز ، دی اکسید کربن به انضمام چهار اتم هیدروژن، قند و آب تشکیل می شود. این فرایند سرآغاز حرکتی است پیچیده تر و کارآمدتر.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه و تنظیم : نوربخش