اهلا و سهلا احمدی نجاد

بخش سیاسی-اهلا و سهلا –خوش آمدید ...یکی عربی و یکی فارسی هر دو برای رییس جمهور ایران در یک سفر خارجی.... همه ما در این روزها درباره سفر آقای احمدی نژاد به لبنان اخبار و اطلاعاتی را از طریق رسانه ها به دست آورده ایم.هیچ یک از تحلیل گران سیاست خارجی گمان نمی کرد هیچ رهبر غربی و حتی رهبر عربی بتواند مسیر از فرودگاه بیروت تا کاخ ریاست جمهوری را در این شهر در خودرو سر باز طی کند و در طول این مسیر برای ده‌ها هزار استقبال‌کننده از مردم لبنان دست تکان دهد و پاسخگوی ابراز احساسات آنان باشد. البته حتی اگر رهبران یاد شده از تدابیر امنیتی نیز چشم بپوشند و حاضر باشند کاری مشابه احمدی‌نژاد انجام دهند، بعید است بتوانند این همه استقبال‌کننده را به سوی خود جلب کنند، اما احمدی نژاد در حالیکه به ابراز احساسات مردمی پاسخ می داد و با جسارت تهدیدهای صهیونیستها را برای ترورش به استهزا کشید و از خیابانی گذشت که در عروس خاورمیانه پر از پلاکاردهای فارسی و عربی بود.استقبال مردم لبنان از رییس جمهور و حضور آنها در خیابانهای بیروت نشانه چیست؟

از هلال شیعی تا امپراطوری پارسی

چند سال پیش بود که ملک عبدالله اردنی طی اظهاراتی جنجالی به کشورهای منطقه درباره بازگشت هلال شیعی هشدار داد.هلالی متشکل از ایران ،عراق شیعه و لبنان.رسانه های جیره خوار شیوخ محافظه کار عرب در ادامه پروژه ایران هراسی بر طبل ایجاد هراس از امپراطوری باستان ایران می کوبند و حتی از احتمال حمله ایران به این کشورها و سرنگونیشان.

از سوی دیگر متفکران و تحلیلگران سیاسی غربی از احیای قدرت تمدنی ایران و صعود جایگاه ایران از یک قدرت متوسط به قدرت منطقه ای و حتی قدرت بزرگ در هراسند.اگرچه رسانه های غربی کوشیدند با پررنگ کردن غیر عادی ماجرای معدن چیان شیلی حتی برای یک ثانیه مخاطب غربی از سفر احمدی نژاد به لبنان آگاه نشوند اما واقعیت نفوذ سیاسی ایران در منطقه خاورمیانه و تا پشت دیوار اسراییل حقیقتی است که کتمانش نمی توان کرد.

اما سوال اصلی که می توان در این میان مطرح کرد این است که ماهیت واقعی قدرت ایران در خاورمیانه چیست؟ آیا ایران دارای رویکردی امپریالیستی و سلطه جو است؟ عناصر اصلی تشکیل دهنده قدرت ایران درلبنان از کجا نشات می گیرد؟

قدرت نرم رمز پیروزی

حزب الله دارای یکی از قوی ترین نیروهای شبه نظامی جهان است.اگرچه حزب الله یک ارتش کلاسیک نیست،نیروی دریایی و هوایی  ندارد و دارای امکانات و تجهیزات  زرهی گسترده ای نیست اما با این وجود توانسته تنها نیرویی باشد که پس از نزدیک 60 سال ارتش صهیونیستی را شکست دهد.بر پایه نظر رهبر این جنبش شیعی حمایت های معنوی ایران و الهام از نهضت امام خمینی ورهبری ولایت فقیه رمز پیروزی این جنبش بوده است.این مساله نه به معنای حضور نظامی ایران در لبنان است و نه به معنای صرف حمایت مالی است.بلکه حاکی از واقعیتی فراتر از این امور که به قدرت نرم ایران مرتبط می شود.

بر خلاف بسیار از قدرتهای مدرن قرن 19 و 20 که قدرت سخت و ابزار نظامی برای اهداف استعماری و امپریالیستی خود  می کردند ساختار قدرت ایران پس از انقلاب فرامدرن اسلامی چندان با مولفه های قدرت سخت مشابه نبود.شور و شوقی که انقلاب ایران در منطقه برانگیخت و موجب ایجاد امواج بیداری اسلامی در منطقه بود براساس مولفه های قدرت سخت شکل نگرفت.بلکه مولود ساختار و چارچوبی دیگر بود که در ادبیات سیاسی جهان به قدرت نرم مشهور است.ژوزف نای استاد مطرح علوم سیاسی  بزرگترین نظریه پرداز جنگ نرم است. نای در مورد قدرت نرم می نویسد:

قدرت نرم توجه ویژه به اشتغال ذهنی جوامع دیگر از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یك كشور یا یك جامعه به قدرت نرم دست می یابد كه بتواند اطلاعات و دانایی را به منظور پایان بخشیدن به موضوعات مورد اختلاف به كار بندد و از اختلافات به گونه ای بهره برداری نماید كه حاصل آن گرفتن امتیاز باشد. یكی از نمونه های قدرت نرم می تواند كاربرد رسانه های جمعی در مناقشات باشد، رسانه می تواند جایگزین فشار نظامی گردد. در اینجا ما دیگر شاهد اعمال زور و اجبار نیستیم، بلكه اقناع افكار عمومی از طریق جنگ رسانه ای صورت می گیرد.

مولفه های تشکیل دهنده قدرت نرم بر اساس این نظریه عبارتند از؛

1-ارزشهای بازیگر عرصه بین المللی:

مشخصا ارزشهای انقلاب اسلامی از مولفه های اعتلای قدرت نرم ایران در عرصه روابط بین الملل بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.مفاهیمی مانند بیداری اسلامی،جهاد و شهادت،مبارزه با استکبار و صهیونیزم و بازگشت به هویت دینی ارزشهایی بود که منطقه بویژه لبنان را تکان داد.باور به این ارزشها توسط مجاهدان حزب الله و رهبران آن از این ارزشها  عمق جدیدی را به نهضت های معاصر اسلامی داد.

2-فرهنگ:

مساله دوم قدرت نرم مساله فرهنگ است.در واقع فرهنگ در این معنا به هنجارها،کنشها و نمادهایی باز می گردد که از ارزشها  مشتق شده اند.در واقع سبک زندگی شیعیان لبنان بر مبنای این مدل بر مبنای ارزشهای بنیادینی است که از انقلاب اسلامی الهام گرفته شده است.

3-خط مشی ها :

خط مشی های صحیح ایران در قبال لبنان،بدون جنجال آفرینی و مدل مذاکره همه جانبه و تلاش برای ایجاد ائتلاف برای حزب الله و یافتن متحد از بین تمام  طوایف و مذاهب و ایجاد مدلی برای هم گرایی از نقاط مثبت سیاست ایران در لبنان است.هم چنین خط مشی حرکت حزب الله به سمت جامعه مدنی باعث تعمیق جایگاه این جنبش از یک گروه جهادی به یک ساختار اجتماعی شده است.

4-نهادها:

نمی توان از نقش نهادها و ساختارهای حمایت شد از سوی ایران در جنوب لبنان و سایر مناطق غفلت کرد.ایجاد ارتباط با حوزه های علمیه برای تربیت طلاب فاضل،حضور برخی دانشگاههای ایرانی در لبنان،حضور کمیته امداد و ایجاد شبکه رسانه ای از سوی حزب الله با محوریت المنار نشان می دهد که قدرت نرم ایران در لبنان دیگر نهادینه شده است.این ساختارها و شبکه ها با یکدیگر هم افزایی دارند.

به نظر می رسد دوران تفوق با ابزار قدرت سخت در جهان به سرآمده است.قدرت سخت با ابزارهایی مانند ابزار نظامی،جنگ و تشویق و تنبیه های عینی جای خود را به ابزار پیچیده قدرت نرم داده است.قدرت نرمی که در صورت مدیریت صحیح بسیار کاراتر ابزارهای سخت عمل می کند.بذر قدرت نرم ایران در منطقه با اندیشه امام خمینی(ره) کاشته شد،با رهبری و مدیریت و توجه مقام معظم رهبری به درختی برومند مبدل شد و هم اکنون میوه شیرین آن یعنی مقاومت اسلامی برای تمام امت اسلام ثمر داده است.می توان راز استقبال بی نظیر از رییس جمهور محترم را در همین موضوع نفوذ و قدرت نرم ایران جستجو کرد.

سید حسین زرهانی/گروه جامعه و ارتباطات