ابزارهای اندازه گیری (پرگار قسمت دوم)

دانش پژوهان عزیز، یکی از مهارت های پرکاربرد که در بسیاری از پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرد، مهارت استفاده از پرگار است که در زیر توضیحاتی در مورد آن ارائه می شود.

آنچه قبلا خوانده اید....

پرگارهای انتقال اندازه یا لولا قفلی

پرگارهایی هستند که برای اندازه گیری ابعادی که دسترسی به آن ها چندان آسان نباشد و در صورتی که از پرگارهای دیگر استفاده شود خارج کردن آن ها امکان پذیر نباشد، مانند اندازه گیری قطر حفره های پخ خورده یا شانه های پشت قطعه کار، بسیار سودمند توانند بود.

ساختمان این نوع پرگارها به گونه ای است که پس از تنظیم می توان دو پایه آن ها را برای عبور از موانع بست و چون باز شوند دوباره به همان دقت نخستین تنظیم باز می گردند.

 پرگار انتقال اندازه یا لوله قفلی سخت مفصل.

پرگارهای مرکزیاب

پرگارهایی هستند که یک پایه کوتاهتر سرکج و یک پایه معمولی دارند. از این پرگارها می توان برای ترسیم خط روی محور یا کشیدن خط روی سطحی به موازات لبه قطعه کار استفاده کرد.

 پرگار مرکزیاب با پایه سرکج و پایه نوک گرد قابل تنظیم.

پایه نوک تیز یا ترسیمگر باید به گونه ای تنظیم شود که اندکی کوتاهتر از پایه سرکج باشد. پایه سرکج را روی انتهای خط کش قرار دهید و پایه ترسیمگر را بر روی اندازه دلخواه تنظیم کنید.

روش تنظیم پرگار مرکز یاب . روش نادرست با خط چین نمایانده شده است.

پرگارهای تقسیم:

این ابزارها در ظاهر شبیه به پرگار است با این تفاوت که پایه های آن دارای سطح مقطع گرد و نوک تیز است. به طور کلی فاصله میان سطوح یا روی آنها با پرگار مناسب اندازه گیری و سپس این اندازه که در واقع همان فاصله میان سرهای دو پایه پرگار است با اندازه استاندارد، مانند تقسیمات اندازه خط کش مقایسه می شود. تعیین فاصله میان نقاط، انتقال اندازه ها از روی خط کش و نیز رسم دایره یا کمان از دیگر موارد کاربرد پرگارهای تقسیم به شمار می رود.

پرگارهای تقسیم بر اساس نوع اتصال و طول پایه ها دسته بندی می شوند. ساده ترین نوع آن ها پرگار سخت مفصل است.

پایه های پرگارهای تقسیم فنری از جنس فولاد و دارای مقطع گرد و کاملاً پرداخت شده هستند و نوک آن ها همتراز هم قرار می گیرد.

پرگار تقسیم فنری ابزارسازی.

پرگارهای تقسیم لولا قفلی را می توان تا موضع تقریباً صحیح اندازه گیری آزادانه پیش برد و سپس قفل آن را بست و با پیچ تنظیم فاصله آن را تثبیت کرد.

پرگارهای تقسیم بالدار ساختمانی مانند پرگارهای نوع لولا قفلی دارند با این تفاوت که تنظیم و تثبیت اندازه آن به جای پیچ لولا با پیچ های بال انجام می شود.

پرگار تقسیم بالدار.

نوک تمام پرگارهای تقسیم باید با زاویه 25 درجه سنگ زنی و همواره تیز نگهداشته شود. بیشتر بودن زاویه موجب دشواری تنظیم نوک پرگار روی خط یا نقطه دلخواه و کمتر بودن آن موجب سایش بسیار سریع نوک و در نتیجه لزوم تیز کردن مداوم آن می شود. برای تیز کردن نوک باید از سنگ چاقو تیزکنی استفاده شود.در صورت استفاده مداوم از پرگار تیز کردن مرتب نوک موجب می شود که دیگر نیازی به سنگ زدن پیش نیاید.

نوک پرگار باید به گونه ای تیز شود که از امتداد خط محوری پایه خارج نشود. بدین منظور آن را در امتداد جلو و عقب برروی سنگ بمالید و با چرخاندن مچ در حین حرکت رفت و برگشت دست، نوک پرگار را هر دم روی ناحیه تازه ای از سنگ بچرخانید.

 روش تیز کردن نوک پرگار تقسیم.

نوک پرگارهای تقسیم ظریف و تیز است و بنابراین باید سخت مراقب بود تا آسیب نبینند. بعضی از ماشینکاران هنگام تنظیم این ابزار آن را عمود بر خط کش نگاه می دارند ولی این روش می تواند موجب آسیب دیدن نوکها و نیز ایجاد خراش بر روی خط کش شود.

برای تنظیم پرگار تقسیم خط کش را روی سطحی صاف بگذارید و پرگار را به گونه ای که در شکل نشان داده شده است در دست بگیرید. یکی از دو نوک پرگار را روی خط اندازه ای از خط کش قرار دهید و با باز و بست کردن پیچ تنظیم با انگشتان شست و اشاره دست راست نوک دیگر پرگار را روی خط اندازه ای تنظیم کنید که فاصله دهانه دلخواه را به دست دهد. توجه کنید که نوک پرگار باید بر مرکز خط اندازه منطبق شود و خطی که از دو نوک پرگار می گذرد با لبه خط کش موازی باشد.

روش تنظیم پرگار تقسیم فنری

برای تنظیم پرگارهای تقسیم سخت مفصل ابتدا آن را با اندازه تقریبی تنظیم کنید و سپس با یکی از پایه های آن بر شیء مناسبی ضربه های آرام بزنید تا دقت دلخواه به دست آید. روش تنظیم دقیق این پرگار مانند روشی است که پیشتر برای تنظیم پرگارهای سخت مفصل گفته شد.

دانش نامه ماشین کاری 1 - ریس میلر

گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تنظیم: سمیرا بادامستانی